Wat is een negatief of laag zelfbeeld?
Iedereen heeft een beeld van zichzelf, dit beeld wordt ons zelfbeeld genoemd. Dat beeld groeit met ons mee van jong tot de persoon die we nu zijn. De ontwikkeling van het zelfbeeld kan positief zowel als negatief zijn. Vrijwel iedereen heeft in het leven weleens te maken met onzekerheid. Vragen zoals “ was het wel goed genoeg, zie ik er goed uit, heb ik tijdens het overleg mijn punt wel duidelijk genoeg kunnen maken”? Zulke gedachten komen en gaan en is niks om je zorgen over te hoeven maken. Wanneer de onzekerheid een grotere rol gaat spelen in je gedrag en leven dan zou je dit kunnen zien als een waarschuwing. Merk je op dat negatieve gedachten je zelfvertrouwen en eigenwaarde hierbij aantasten, dan zou je last kunnen hebben van een negatief zelfbeeld.
Hoe ontstaat een negatief / laag zelfbeeld?
Een negatief zelfbeeld kan zich al in een vroeg stadium vormen. Het zelfbeeld typeert zich door een verzameling aan gedachten, overtuigingen en oordelen die je over jezelf hebt. Hier horen dus ook situaties en gebeurtenissen bij die je hebt meegemaakt. Denk bijvoorbeeld aan de jongere jaren en de verschillende rollen die je toen had? Het kan zijn dat je in de opvoeding met veel kritiek en weinig waardering te maken hebt gehad. Misschien zijn er op school wel nare ervaringen geweest die op een negatieve manier je zelfbeeld hebben beïnvloed. Dit kunnen situaties zijn waarin je bijvoorbeeld werd gepest, gekleineerd, genegeerd en gekwetst. Als het beeld dat je van jezelf hebt negatief is, dan praten we over een laag zelfbeeld. Je vind het als het ware lastig om goede eigenschappen van jezelf te zien en benoemen, de nadrukt ligt meer op wat je niet lukt, wat je niet bent of wat je niet kan. Wanneer de focus vooral ligt op de negatieve eigenschappen is er geen aandacht voor de positieve eigenschapen. Hier kan iemand op den duur echt last van krijgen omdat je jezelf daarmee naar beneden haalt. Er zijn vele voorbeelden van een negatief zelfbeeld. Hierbij kan je denken aan
- Mijn mening doet er niet toe
- Iedereen is tegen mij
- Ik vind mezelf raar
- Ik ben te dik/ dun
- Ik kan ook niks
- Ze zitten niet op mij te wachten
Het kan ook zijn dat er in de latere levensjaren situaties zijn geweest, bijvoorbeeld op werk. Dat er veel kritiek was op het werk dat je leverde of dat je met afkeuring en/ of afwijzing te maken kreeg. Wellicht was/ ben je gevoelig voor beeldvorming, hier kan social media een grote rol in spelen. Het beeld waarin alles mooi, leuk, succesvol, duur en volmaakt is. Hierdoor kan je het idee creëren dat jouw leven niet veel voorstelt in vergelijking met dat van anderen.
Oorzaken
Een negatief zelfbeeld heeft vooral betrekking op wie jij bent als persoon. Denk hierbij bijvoorbeeld aan:
- Je kwaliteiten (“ik kan niks, ik doe het ook nooit goed”)
- Je innerlijk ( “Ik ben saai, ik ben stom”)
- Je uiterlijk (“ik ben niet aantrekkelijk, ik ben te dik/ dun”)
- Op jezelf als geheel (“ik ben een loser en waardeloos”)
Wanneer iemand zich als onbelangrijk beschouwt, kan een negatief zelfbeeld je volledig overnemen. Hoe langer dit blijft aanhouden, des te meer risico op het ontstaan van andere psychische klachten. Dit kunnen klachten zijn zoals angst(en), piekeren, somberheid en eetproblemen.
Gevolgen
Een negatief zelfbeeld kan zich dus vormen door een aantal factoren zoals onze gedachten, overtuigingen en oordelen. Je gedachten hebben invloed op je acties. Je houdt een negatief zelfbeeld in stand door situaties, mensen en/ of plekken te ontlopen, vermijden of iets juist niet te doen. Het gevolg hiervan is dat je dan jezelf steeds kleiner maakt, minder durft en je steeds meer terug trekt. Een negatief zelfbeeld kan impact hebben op keuzes die jij in het leven maakt bijvoorbeeld tijdens je studie, op werk en binnen je relatie.
Therapie bij een laag of negatief zelfbeeld
Het woord naar dekt de lading niet als iemand dagelijks negatief over zichzelf denkt. ACT therapie kan hierbij helpen. Wil je je meer richten op jouw sterke kanten, goede eigenschappen en kwaliteiten? Ben je eraan toe om jouw eigenwaarde en zelfvertrouwen een boost te geven? Bel of stuur een bericht om een adviesgesprek in te plannen.